Landlæknisembættið og almannavarnadeild ríkislögreglustjóra fylgjast grannt með framvindu mála og eru í nánu sambandi við erlendar stofnanir beggja vegna Atlantshafsins. Ekki er útilokað að veiran geti borist hingað með ferðamönnum, en sóttvarnalæknir tekur fram að þau inflúensulyf, sem til eru í landinu, séu virk gegn svínainflúensunni, en framleiðsla bóluefnis til varnar gegn henni er á bryjunarstigi. Embættin hafa ekki enn mælt með ferðatakmörkunum.
Hvað er svínainflúensa?
Svínainflúensa er bráð sýking í öndunarvegum svína af völdum inflúensu A veiru. Dánartíðnin er lág í svínum og þau ná sér venjulega á 7?10 dögum frá upphafi veikinda. Þessar veirur er einnig að finna í villtum fuglum, fiðurfé, hestum og mönnum. Svínainflúensa berst afar sjaldan milli dýrategunda. Fram til þessa hafa þrír undirflokkar inflúensu A fundist í svínum, en það eru H1N1, H1N2 og H3N2.
Geta menn smitast af svínainflúensu?
Sýkingar í mönnum af völdum svínainflúensu hafa af og til greinst í mönnum frá 6. áratug síðustu aldar. Þessar sýkingar hafa tengst umgengni við svín, t.d. á svínabúum. Frá árinu 1958 hafa greinst 17 slík tilfelli í Evrópu. Hópsýking varð af völdum svínainflúensu í mönnum í bandarískri herstöð í New Jersey í Bandaríkjunum árið 1976. Ekki tókst að sýna fram á tengsl við svín í því tilviki en augljóst að svínainflúensan barst manna á milli því að 200 manns veiktust, 12 lögðust á sjúkrahús og einn lést
Hver eru einkenni svínainflúensu í mönnum?
Einkenni svínainflúensu hafa verið svipuð og einkennin af völdum árstíðarbundinnar inflúensu, sem eru skyndilegur hiti, vöðvaverkir og einkenni frá öndunarfærum. Einkenni svínainflúensunnar í Mexíkó virðast vera skæðari en annars staðar.
Hvernig smitast menn?
Oftast smitast einungis þeir einstaklingar af svínainflúensu sem eru í tengslum við svín. Af og til hefur smit borist manna á milli en það er afar sjaldgæft. Smit berst ekki með neyslu svínakjöts. Það er því óvenjulegt að svínainflúensan, sem núna gengur í Mexíkó og Bandaríkjunum, virðist smita greiðlega manna á milli.
Er til bóluefni gegn svínainflúensu?
Bóluefni sem ver svín gegn svínainflúensu er til en ekki sértækt bóluefni fyrir menn til að verjast svínainflúensu.
Veitir bóluefnið sem notað er gegn árstíðabundinni inflúensu vernd gegn svínainflúensu?
Viss samsvörun er á milli H1N1 í mönnum og nýju H1N1 svínainflúensunnar. Inflúensubóluefnið sem er notað hér á landi beinist gegn H1N1 og því er hugsanlegt að það geti veitt einhverja vörn gegn svínainflúensu en það er þó ekki vitað og þarf að rannsaka nánar.
Er hægt að meðhöndla svínainflúensu í mönnum?
Svínainflúensan sem nú geisar í Banaríkjunum og Mexíkó er næm fyrir veirulyfjunum Tamiflu (oseltamivir) og Relenza (zanamivir) en ónæm fyrir amantidín-lyfjum. Á Íslandi eru til lyfjabirgðir af Tamiflu og Relenza fyrir þriðjung þjóðarinnar.
Af hverju eru faraldrarnir í Bandaríkjunum og Mexíkó áhyggjuefni?
Ný svínainflúensuveira sem nú hefur greinst í mörgum ríkjum Bandaríkjanna og í Mexíkó inniheldur erfðaefni frá svína-, fugla- og mannainflúensu. Veiran berst að því er virðist frá manni til manns og virðist valda skæðum sjúkdómi í Mexíkó en vægum sjúkdómi í Bandaríkjunum.
Getur svínainflúensan borist til Íslands?
Engin tilfelli hafa enn sem komið er verið staðfest í Evrópu. Hins vegar er ekki útilokað að veiran geti borist hingað til lands með ferðamönnum.
Hvernig er brugðist við á Íslandi og nágrannalöndum okkar?
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO) í samvinnu við sóttvarnastofnanir í Bandaríkjunum (CDC) og Evrópu (ECDC) ásamt framkvæmdastjórn ESB hafa með sér náið samstarf við að fylgjast með og meta stöðuna. Íslendingar fá upplýsingar frá WHO og hafa jafnframt nána samvinnu við ECDC og ESB um vöktun og viðbrögð.
Heilbrigðisyfirvöld í Mexíkó hafa gripið til ýmissa sóttvarnaráðstafana, s.s. lokun skóla og tilmæla um að forðast mannsöfnuði. Jafnframt er hvatt til handþvottar og að haldið sé fyrir vit með klút eða handþurrku ef hóstað er. Einnig eru veirulyf notuð þar sem það á við.
Má búast við heimsfaraldri inflúensu?
Heimsfaraldur inflúensu einkennist af nýjum veirustofni sem sýkir stóran hluta mannkyns sem hefur ekki mótefni gegn stofninum. Á síðustu öld gengu þrír heimsfaraldrar yfir, árin 1918, 1957 og 1968.
Enn sem komið er, er ekki hægt að fullyrða að svínainflúensan muni valda heimsfaraldri en fylgst er náið með útbreiðslu veirunnar.
Undanfarin ár hefur sóttvarnalæknir í samvinnu við ríkislögreglustjóra unnið að viðbragðsáætlun við heimsfaraldri inflúensu. Komi til þess að virkja áætlunina verður það gert að höfðu samráði við WHO og framkvæmdastjórn og sóttvarnastofnun ESB.
Er öruggt að ferðast til Mexíkó og Bandaríkjanna?
WHO hefur ekki mælt með ferðatakmörkunum fram til þessa. Nýjar upplýsingar sem að þessu lúta má finna á vefsíðunni www.influensa.is. Gagnlegar upplýsingar er einnig að finna á vefsetri WHO (http://www.who.int/en/) og Sóttvarnastofnunar ESB (http://ecdc.europa.eu).
Hvað er hægt að gera til að verjast svínainflúensu ef haldið er til Bandaríkjanna og Mexíkó?
Mikilvægt er að gæta almenns hreinlætis. Allir sem ferðast til Mexíkó, Kaliforníu og Texas skulu gæta að eftirtöldu:
Forðast náið samband við veikt fólk.
Ef einstaklingur er veikur er ekki ráðlegt að fara í skóla eða vinnu. Þannig má draga úr líkum á að smita aðra.
Þegar hóstað er og hnerrað skal hylja nef og munn með pappírsþurrku og henda þurrkunni strax í ruslið eftir notkun. Mikilvægt er að þvo eða spritta hendurnar á eftir.
Að hverju þurfa þeir að gæta sem snúa heim frá sýktum svæðum í Bandaríkjunum og Mexíkó?
Ferðamenn sem koma frá sýktum svæðum skulu gæta að heilsufari sínu. Ef eftirfarandi einkenni koma fram innan sjö daga frá því að svæðið var yfirgefið skal hafa samband við lækni án tafar:
Hiti
Öndunarfærasýking, s.s hósti og nefrennsli
Hálssærindi
Önnur einkenni:
Vöðvaverkir
Höfuðverkur
Hrollur
Þreyta
Uppköst eða niðurgangur eru ekki venjuleg einkenni inflúensu en hafa komið fyrir í nýlegum tilfellum af svínainflúensu.
Sóttvarnalæknir
tekið af vef landlæknis www.landlaeknir.is